مصاحبه هفته نامه بزرگراه فناوری با بلاگ اسکای

گفت‌وگو با مسعود چنگیزی مدیرعامل بلاگ‌اسکای؛ هرگز پنهان نبودیم

بلاگ اسکای از سردبیران محترم هفته نامه بزرگراه فناوری کمال تشکر و قدردانی را دارد.

تهیه کننده : مینو مومنی

اگر با دنیای وبلاگ‌آشنایی مختصری هم داشته باشید، حتما نام بلاگ‌اسکای را بارها شنیده‌اید، همان سرویس‌دهنده‌ای که در 20 فروردین 82 پا به عرصه مجازی گذاشت تا میدان رقابت را از حالت یک‌سویه خارج کند. هر چند در آغاز، فعالیت این سرویس‌دهنده با سیر صعودی همراه بود و به نوعی با مقبولیت از سوی کاربران روبه‌رو شده بود، اما رفته‌رفته بلاگ‌اسکای به جای آنکه روزبه‌روز بر شهرت و محبوبیت خود بیفزاید، به‌دلایلی چون اضافه کردن امکانات ویژه، دسترسی کاربران جدید را به سایت مسدود می‌کرد، حتی چند باری فعالیت این سرویس‌دهنده به‌طور کامل متوقف شد. در این فضا، رقبای دیگر پا به میدان گذاشتند و در غیبت این سرویس‌دهنده کاربران را به‌سوی خود جلب کردند.

به هر حال مشکلات بلاگ‌اسکای هرچه بود باعث شد این سرویس‌دهنده از جایگاه واقعی خود عقب بماند و ذکر این نکته ضروری است که در طی این چند سال فعالیت بلاگ‌اسکای، هیچ‌گاه ارتباطی از سوی مدیران آن با رسانه‌ها برقرار نشد. در سایه ماندن مدیران بلاگ‌اسکای تا همین چند ماه پیش نیز ادامه داشت تا اینکه اولین چراغ سبز روشن شد و قرار مصاحبه البته از نوع غیرحضوری با مسعود چنگیزی مدیرعامل سایت گذاشته شد. هرچند مصاحبه حضوری برای هر مصاحبه‌کننده‌ای یک شرایط ایده‌آل به‌حساب می‌آید، اما شرایط به‌وجود آمده مصاحبه غیرحضوری را رقم زده بود و با توجه به درخواست مسؤولان این سرویس‌دهنده پرسش‌ها برای ایشان با ایمیل ارسال شد، گرچه پی‌گیرهای مکرر برای دریافت به این پاسخ ختم شد که هنوز مدیران سایت برای مصاحبه و به نوعی پاسخگویی نیاز به گذشت زمان دارند و این گذشت زمان بیش از دو ماه به طول انجامید. بالاخره اولین مصاحبه رسمی مدیران بلاگ‌اسکای آماده چاپ شد. هر چند قبل از چاپ این مصاحبه یکی از سایت‌ها گفت‌وگویی به‌نسبت طولانی را از بلاگ‌اسکای به چاپ رساند و این کار شاید از نظر حرفه‌ای چندان جذاب نباشد، اما به نوبه خود آغاز ارتباط بلاگ‌اسکای با رسانه‌‌ها جای خوشحالی دارد.

***

بلاگ اسکای به‌عنوان دومین سرویس‌دهنده وبلاگ فارسی در کشور شناخته‌شده است، اما چرا مانند دیگر سرویس‌دهندگان مدیریت خود را در این مدت آشکار نکرده است؟

مدیریت بلاگ اسکای هرگز پنهان نبوده، ولی مانند سایر سرویس‌دهندگان وبلاگ هم به معرفی مدیران خود نپرداخته است، شاید به این دلیل که نگرش مدیران Blogsky به حوزه فعالیت خود با نگرش سایرین تفاوتی داشته است. واقعیت این است که یکی از برنامه‌های اصلی ما معرفی نام Blogsky به‌عنوان یک شخصیت حقوقی مستقل است که خوشبختانه در انجام این کار تا حدود زیادی موفق عمل کرده‌ایم. امروز وقتی درباره Blogsky صحبت می‌کنیم تصویر یک شخص در ذهن نقش نمی‌بندد. این مسئله‌ای است که در مورد سایر سایت‌های ایرانی کمتر صدق می‌کند. از طرف دیگر Blogsky اهداف بزرگ و چشم‌انداز وسیعی برای آینده خود دارد. طبیعتا برای رسیدن به این اهداف به شناخت عمیق از حوزه فعالیت و برنامه‌ریزی دقیق برای انجام فعالیت‌ها نیاز است. آنچه از ابتدای شروع کار Blogsky تا امروز گذشته، در واقع مرحله اول فعالیت ما بوده است. مرحله‌ای که در آن به شناخت کافی از فضای اینترنتی و چالش‌های آن، مشکلات فنی، مخاطبان و نیازهای آن‌ها، فضای رسانه‌ای، مسایل حقوقی و امثال آن رسیده‌ایم.

در سایه بودن مدیریت این سرویس‌دهنده باعث شده است که بازار حدس و گمان تا حدودی رشد پیدا کند تا آن‌جا که بنا به عقیده عده‌ای بلاگ‌اسکای خارج از کشور مدیریت می‌شود. شما برای پایان دادن به تمامی این حدس‌‌ها مالک یا مالکان این سایت را چگونه معرفی می‌کنید؟

هسته اولیه این سایت با حضور سه نفر شکل گرفت، من و مرتضی توکلی که دانش‌آموخته رشته ‌نرم‌افزار بودیم و مهدی ملکی که مهندس صنایع است و به‌تازگی هم محمود اروج‌زاده به جمع ما پیوسته است و با این حساب مشخص می‌شود که کلیه مدیران این سایت ساکن ایران هستند.

به مناسبت چهارمین سال تاسیس بلاگ‌اسکای در یادداشتی برای کاربران از فراز و نشیب‌هایی صحبت کردید که از نگاه کاربران پنهان بوده است. این مشکلات شامل چه مواردی است و آیا در حال حاضر این مشکلات همچنان پا برجا هستند؟

به‌طور کلی نگهداری سرویس‌های اینترنتی از راه‌اندازی آن‌ها به مراتب مشکل‌تر است. این سختی کار در مورد سرویس‌های وبلاگ چند برابر می‌شود. Blogskyدر طی سال‌هایی که در حال فعالیت بوده با موانع و مشکلاتی روبه‌رو شده که ممکن است حتی به ذهن افراد خارج از مجموعه نرسد. میزان مشکلات پیش آمده به‌حدی بود که در این مجال کوتاه نمی‌توان به جزئیات آن‌ها پرداخت، اما به‌طور کلی می‌توان گفت که مشکلات ایجاد شده در سه دسته قرار می‌گیرند. مشکلات مالی، مشکلات فنی و مشکلات حقوقی. بر خلاف آنچه ممکن است به‌نظر برسد، حل مشکلات مالی از بقیه موارد مشکل‌تر نیست و درگیری‌های حقوقی سخت‌ترین قسمت کار را تشکیل می‌دهد، به‌خصوص در مواقعی که طرف درگیری موسسه یا شرکتی آمریکایی باشد. متاسفانه به‌دلیل وجود قوانین ضدایرانی در آمریکا گاهی اوقات شرکت‌های آمریکایی به‌راحتی تعهداتشان را نسبت به طرف ایرانی زیر پا می‌گذارند و در این راه از پشتیبانی قانونی در کشورشان برخوردارند. خوشبختانه گروه Blogsky با تجربیاتی که طی این سال‌ها به‌دست آورده برای حل این مشکلات از همیشه آماده‌تر است.

بلاگ‌اسکای جزء محدود سرویس‌دهنده‌هایی است که بارها فعالیت آن به نوعی متوقف شده است و در کنار آن گاهی اوقات مسؤولان سایت نیز به‌خاطر بیم کاهش کیفیت خدمات به نوعی ثبت‌نام از کاربران جدید را متوقف کرده‌اند. به‌نظر شما توقف فعالیت، به‌خاطر ارایه خدمات بهتر به کاربران باعث افت بازدیدکننده نمی‌شود؟

در یک دوره زمانی چند ماهه روند ثبت‌نام از کاربران جدید متوقف شد. آن هم زمانی که Blogsky مشغول بررسی نحوه ادامه فعالیت و راه‌های گسترش خدماتش بود. شاید در کوتاه‌مدت این اقدام موجب کاهش تعداد بازدیدکنندگان سایت شد ولی اگر این برنامه بر اساس شناخت کافی از محیط بنا شده باشد، به‌طور قطع در درازمدت موفقیت بیشتری به‌دست خواهیم آورد. نگاه Blogsky به چند ماهی که از عمر آن گذشته نیست بلکه به سالیان درازیست که پیش رو دارد.

سایت شما در مقایسه با دیگر سرویس‌دهندگان وبلاگ از چه امکاناتی برخوردار است؟

ما سعی کرده‌ایم هر ابزاری را که یک وبلاگ‌نویس نیاز دارد برایش فراهم کنیم، از این‌رو در حال حاضر این سایت به لحاظ امکانات در موقعیتی قرار دارد که به‌نظر می‌رسد برای بسیاری از سرویس‌های وبلاگ تا مدت‌ها قابل دسترسی نیست. امکانات Blogsky از سطح سرویس‌های وبلاگ فراتر رفته و با نرم‌افزارهای تک‌کاربره‌ای همچون MT رقابت می‌کند. به‌عنوان نمونه، می‌توان به امکان ایجاد چند وبلاگ با یک نام کاربری و یا از آن مهم‌تر به سیستم نیرومند ایجاد وبلاگ گروهی اشاره کنم، وبلاگ گروهی که شاید هنوز به میزان مناسب در بین وبلاگ‌نویسان ایرانی مورد توجه قرار نگرفته است، در حالی که در سراسر دنیا وبلاگ‌های گروهی، جدی‌ترین و مورد توجه‌ترین وبلاگ‌ها هستند.

آیا آمار دقیقی از تعداد کاربران بلاگ‌اسکای و رتبه خود در میان سرویس‌دهندگان وبلاگ فارسی دارید؟

یکی از برنامه‌های منظم Blogsky بررسی ماهانه اطلاعات آماری سایت است. اطلاعاتی مانند تعداد کاربران، تعداد وبلاگ‌ها، تعداد وبلاگ‌های گروهی، تعداد یادداشت‌ها، تعداد نظرات، میانگین دفعات مراجعه کاربران به سایت، تعداد بازدیدکنندگان، میانگین سنی وبلاگ‌نویسان، ساعات اوج مراجعه، روزهای اوج مراجعه، موضوعات مورد علاقه وبلاگ‌نویسان و... این اطلاعات به ما کمک می‌کنند که برای آینده برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشیم. در عین حال وضعیت سایر سرویس‌دهندگان را هم مد نظر داریم و از کم و کیف کارشان بی‌اطلاع نیستیم.

تاکنون چه تعداد وبلاگ در بلاگ‌اسکای به ثبت رسیده است؟

در ابتدا باید این واقعیت ناخوشایند را یادآوری کرد که متاسفانه فضای رقابتی میان سرویس‌دهندگان وبلاگ، در مسیر صحیح و سالمی جریان نیافته و اعلام آمار تبلیغاتی و عجیب همراه با اغراق به عادت بدل شده است و از همین‌رو اعلام اطلاعات آمارها همیشه حواشی ناخوشایندی به همراه داشته، مضاف بر اینکه اعتماد شنوندگان این اعداد و ارقام را نیز به‌تدریج کاهش داده است و این نکته به‌طور قطع آفتی است در مسیر تداوم فعالیت این سرویس‌ها. به همین علت خط‌مشی Blogsky پرهیز از ورود به مباحث مربوط به آمار غیرواقعی و رقابتی خواهد بود، ولی به جهت احترام به رسانه شما، صادقانه اعلام می‌کنم که با وجود تغییری که در دوره‌ای در سیستم Blogsky روی داد و شماری از وبلاگ‌ها به سیستم تازه منتقل نشدند، آمار فعلی بیش از یکصد هزار وبلاگ ثبت شده را نشان می‌دهد.

نحوه به‌روزرسانی وبلاگ‌ها در سرویس‌دهنده شما به چه صورتی است؟ آیا قانونی برای حذف وبلاگ‌ها دارید که مدت‌ها از به‌روزرسانی آن‌ها گذشته است؟

حذف وبلاگ به‌دلیل عدم به‌روزرسانی طولانی، کار درستی نیست، چراکه بسیاری از کاربران از وبلاگشان به‌منظور ارایه مطالب علمی استفاده می‌کنند که با گذشت زمان ارزش‌شان محفوظ می‌ماند. وبلاگ‌های شخصی هم پس از گذشت مدتی تبدیل به دفتر خاطراتی می‌شوند که برای صاحبان آن ارزش فراوانی دارند. البته این به این معنا نیست که هیچ وبلاگ غیرفعالی از سیستم حذف نخواهد شد، وبلاگ‌هایی که به شکل آزمایشی ایجاد شده‌اند و یا تنها برای نگهداری یک نام ایجاد شده‌اند، در صورتی که صاحب وبلاگ مالکیت حقوقی روی نام ثبت شده نداشته باشد، بعد از یک مدت طولانی عدم مراجعه حذف و در واقع آزاد خواهند شد.

اولین وبلاگی که در بلاگ‌اسکای به ثبت رسید چه نامی دارد و آیا در حال حاضر این وبلاگ همچنان فعال است؟

اولین وبلاگ متعلق به فردی غیرایرانی بود که مطالبش را به انگلیسی ارایه می‌کرد. متاسفانه این وبلاگ در حال حاضر فعال نیست.

در مرامنامه سایت آمده است که کلیه مطالب نوشته شده کاربران توسط برنامه‌های نیمه‌هوشمند کنترل و اگر تخلفی گزارش شود، وبلاگ خاطی مسدود می‌شود. خط قرمز را چگونه تعیین می‌کنید و تاکنون چه تعداد وبلاگ از روش‌های ذکر شده مسدود شده‌اند؟

به‌طور کلی برخورد Blogsky با کاربران در زمینه رعایت قوانین سایت، برخوردی توام با تساهل و تسامح و با اعتقاد مدیران آن به جریان آزاد اطلاعات و آزادی بیان است. همچنین بر خلاف سایر سرویس‌های وبلاگ، قوانین Blogsky با جزئیات کامل و بدون ابهام در معرض دید عموم قرار گرفته است. وبلاگ‌های مسدود شده نیز بسیار کمتر از یک درصد وبلاگ‌ها را تشکیل می‌دهند. در اغلب موارد مسدود کردن وبلاگ‌های متخلف بر اساس درخواست کاربران صورت گرفته است. خوشبختانه استقبال از سیستم گزارش تخلف بیش از انتظار اولیه ما بود، به‌طوری که بیش از 95 درصد موارد تخلف از جانب کاربران گزارش شد و اکثر موارد هم وبلاگ‌های مسدود شده است که محتوای موارد غیراخلاقی داشته‌اند. هدف ما ایجاد محیطی امن برای کاربران و به‌خصوص خانواده‌هاست .به‌طور قطع کسانی که با مطالب و تصاویر غیراخلاقی فضای وب را مسموم می‌کنند، عملا امکان فعالیت دیگر کاربران را به خطر می‌اندازند.

آیا تاکنون از سوی مراجع قضایی برای توضیح درباره نوشته‌ای در یک وبلاگ فراخوانده شده‌اید؟

خیر.

هزینه نگهداری سایتی همچون بلاگ‌اسکای چه میزان است و این هزینه‌ها چگونه تامین می‌شود و به‌طور کلی بلاگ‌اسکای از چه منبعی تغذیه می‌شود؟

هزینه سرویس‌های اینترنتی از سه طریق تامین می‌شود: فروش خدمات، آگهی در سایت و حمایت اسپانسرها. متاسفانه فرهنگ اسپانسری هنوز میان مدیران مراکز اقتصادی ایران رایج نیست، چراکه مدیران ایرانی تنها به منافع مستقیم فکر می‌کنند، در حالی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته بنگاه‌های اقتصادی با رضایت‌خاطر از فعالیت‌های عام‌المنفعه حمایت مالی می‌کنند. فروش خدمات آنلاین هم هنوز در ایران رایج نشده است. بنابراین تنها راه باقی‌مانده، تبلیغات است. البته تا چندی پیش Blogsky آگهی نمی‌پذیرفت و تمامی هزینه‌های آن توسط مدیران سایت تامین می‌شد، هرچند هنوز هم درآمد حاصل از آگهی هزینه‌ها را به‌طور کامل پوشش نمی‌دهد.

به استناد نوشته مندرج در سایت، گویا سایت شما با چند پیشنهاد خرید از داخل و خارج کشور روبه‌رو شده است. در مورد این پیشنهاد‌ها توضیح دهید و آیا تاکنون به فکر فروش سایت بوده‌اید؟

بله، بارها با پیشنهادهای خرید مواجه شدیم، از جمله اولین آن که کمتر از یک هفته پس از شروع فعالیت Blogsky و از جانب یک شرکت نرم‌افزاری ایرانی بود. البته عموما پاسخ اولیه این پیشنهادات منفی بوده است. تنها پیشنهادی که به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفت از طرف مدیر یک سایت آلمانی بود. این پیشنهاد مصادف با زمانی شد که Blogsky در شرایط سختی قرار داشت، رقم پیشنهادی نیز رقم قابل توجهی بود، ولی تصمیم گرفتیم که Blogsky را نگهداریم و این پیشنهاد را رد کنیم، از جمله به این دلیل که طرف مقابل قصد داشت وبلاگ‌های فارسی را حذف کند.

روز به‌روز بر تعداد سرویس‌دهندگان وبلاگ فارسی افزوده می‌شود. به‌نظر شما چه جذابیتی در این کار نهفته است؟

موفقیتی که اولین سرویس‌های وبلاگ در جذب کاربران به‌دست آوردند باعث شد که عده‌ای تصور کنند برای داشتن یک سایت پرترافیک راه‌اندازی یک سرویس وبلاگ کفایت می‌کند. این تصور اشتباهی است که باعث شده سرمایه انسانی و ریالی زیادی هرز رود. آنچه موجب موفقیت Blogsky شد، ارایه سرویس وبلاگ نبود بلکه شناخت نیاز اجتماع و ارایه راهکاری برای برطرف کردن آن بود. زمانی عرصه وب نیازمند سرویس‌های وبلاگ بود، امروز این نیاز مرتفع شده ولی همچنان خدمات دیگری وجود دارند که ارایه آن‌ها می‌تواند موجی از موفقیت به همراه داشته باشد.

فعالیت بلاگ‌اسکای مدتی بعد از پرشین آغاز شد، اما در حال حاضر شاهد هستیم حداقل از نظر اقتصادی فاصله چشمگیری میان این دو سرویس‌دهنده وجود دارد. شما علت را در چه عواملی می‌دانید؟

واقعیت این است از آن‌جا که تصویر شفافی از وضعیت سرویس‌های وبلاگ به‌ویژه از نگاه اقتصادی وجود ندارد، مقایسه میان سرویس‌های وبلاگ نمی‌تواند چندان مستند باشد. اما به‌نظر می‌رسد فاصله معنی‌داری در میان نباشد. ولی با توجه به سازوکارهای اقتصادی و فنی ایجاد شده برای Blogsky در آینده نزدیک این فاصله به‌وجود خواهد آمد و Blogsky پیشتاز این عرصه خواهد بود.

اگر قرار باشد امتیازی از یک تا 10 را به سرویس‌دهندگان فارسی برای امکانات و ویژگی‌های خوبشان ارایه دهیم، شما البته با در نظر نگرفتن سایت خودتان شماره ده را لایق کدام سرویس‌دهنده می‌دانید؟

شاید بهتر باشد قضاوت نهایی در مورد این سرویس‌ها را به کارشناسان و کاربران بسپاریم، اما با عنایت به مشکلات فراوان این حوزه که شما و دیگر کارشناسان کاملا به آن واقفید و با توجه به اینکه هیچ یک از سرویس‌دهندگان ما هنوز از ارایه خدمات خود منتفع نشده‌اند و تنها همت شخصی خود را مصروف می‌دارند،‌همگی آن‌ها شایسته دریافت حداکثر امتیاز هستند.

به‌نظر شما مدیر یک سرویس‌دهنده باید نزد کاربران خود به‌طور کامل شناخته شده باشد، کاری که مدیر بلاگفا انجام داده است یا اینکه این کار چندان ضروری نیست؟

ضرورتی ندارد که همه کاربران مدیر یک سرویس‌دهنده را بشناسند، همچنان که بسیاری از افراد از خدمات سایت یاهو و یا بلاگر استفاده می‌کنند ولی شاید کمتر از یک درصد آن‌ها نام مدیرعامل آن را بدانند. در واقع آنچه کاربران به آن نیاز دارند کیفیت مطلوب خدمات سایت و اعتماد به ادامه حیات آن است. البته در وضعیت فعلی ما شاید اینکه فعالیت یک سایت با نام مدیر آن عجین شده باشد برای مدیر سایت، یک امتیاز به حساب بیاید ولی قطعا ادامه حیات سایت را با مخاطره مواجه می‌کند.

وضعیت فعلی وبلاگ‌نویسی را در ایران چگونه تشریح می‌کنید؟ آیا به این مسئله اعتقاد دارید که وبلاگ یک رسانه پویا و در عین حال تاثیرگذار در جامعه است؟

هرچند موج ابتدایی گسترش پدیده وبلاگ فروکش کرده است، اما برخلاف بسیاری که این پدیده را افولی برای جریان وبلاگ‌ها می‌دانند، این می‌تواند نشانه روشنی برای آینده وبلاگ‌ها به‌عنوان یک رسانه قابل اعتنا باشد، چراکه حرکت از موج پرتلاطم و سرشار از هیجان وبلاگ‌ها را به‌سوی حرکتی منطقی و پایدار نوید می‌دهد. هم وبلاگ‌نویسان جوان باتجربه شده‌اند و هم افراد باتجربه‌تر وارد جریان وبلاگ‌نویسی شده‌اند، از طرفی با شناخته‌تر شدن وبلاگ‌ها به‌عنوان رسانه‌ای نوین، بر مخاطبان و در نتیجه اثرگذاری آن‌ها افزوده شده است.

وبلاگ‌نویس شدن اهل حکومت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

از آن‌جا که وبلاگ ابزاری است برای اطلاع‌رسانی و در جهت جریان آزاد اطلاعات، وبلاگ‌نویس شدن مسؤولان دولتی هم نشان‌دهنده آن است که وبلاگ خود را به‌عنوان رسانه‌ای مؤثر به اثبات رسانده و رفته‌رفته سیاسیون نیازهای جامعه مدرن را درک می‌کنند. شاید تا امروز وبلاگ‌نویس شدن یک مقام رسمی اعتباری برای جامعه وبلاگ‌نویس محسوب می‌شد، اما از این پس مقامات رسمی از اعتبار وبلاگ‌ها برای افزایش وجهه خود سود خواهند برد.

آیا این گفته درست است که استقبال از سرویس‌دهندگان وبلاگ دیگر مانند گذشته نیست و اکثریت تمایل به ایجاد فضای مستقل دارند؟

این تجربه‌ایست که پیش از این در مورد سرویس‌های ایمیل نیز اتفاق افتاده بود و بعضی از افراد تمایل داشتند که آدرس ایمیلی مستقل از نام سرویس‌دهندگان ایمیل داشته باشند یا به امکاناتی بیش از آنچه که سرویس‌های ایمیل رایگان ارایه می‌دادند نیازمند بودند، با این حال بسیاری دیگر هم همچنان از خدمات ایمیل رایگان سرویس‌هایی مانند Yahoo و Hotmail استفاده می‌کنند، به‌ویژه با افزایش ناگهانی کاربران اینترنت، غالب آن‌ها به این سرویس‌ها روی آورده‌اند. این موضوع در مورد وبلاگ هم صادق است، یعنی بهتر است به این واقعیت توجه شود که با افزایش شمار کاربران اینترنت، طبعا بخش زیادی از آن‌ها که عامه کاربران هستند، به این سرویس‌ها روی می‌آورند.

بلاگ‌اسکای در فروردین 82 متولد شده است، شما با تاسیس این سرویس‌دهنده چه هدفی را دنبال می‌کردید و آیا بعد از گذشت چند سال احساس می‌کنید به هدفتان رسیده‌اید؟

آیا کسی که به همه اهداف خود برسد دیگر دلیلی برای ادامه فعالیت یا زندگی خواهد داشت؟

به همین علت باید بگویم که قطعا اهداف امروز Blogsky با زمانی که تازه متولد شده بود کم و بیش متفاوت است، هرچند شماری از اهدافی که در شروع داشتیم برآورده شده، اما برخی دیگر نیز به مرور زمان تغییر کرده‌اند و جایشان را به اهداف تازه‌تر و چشم‌اندازهای وسیع‌تر داده‌اند. اما به‌طور اجمالی وقتی به مسیری که از آن عبور کرده‌ایم می‌نگریم، احساس موفقیت می‌کنیم.